Ngày nay, nhiều ba mẹ quan niệm rằng trẻ biết nói càng sớm sẽ tạo tiền đề để phát triển tư duy trí tuệ tốt hơn, do đó họ rất quan tâm đến những cách dạy bé tập nói ngay từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, đa phần các bậc phụ huynh thường không biết bắt đầu như thế nào? Hãy để DCA giúp bạn, với những tuyệt chiêu và phương pháp dạy bé tập nói có thể thực hiện siêu dễ trong quá trình chăm sóc trẻ nhưng hiệu quả bất ngờ dưới đây!
Nội dung bài viết:
Những phương pháp dạy bé tập nói hiệu quả tại nhà
Thực tế, khả năng ngôn ngữ của trẻ đã được hình thành ngày từ khi mới chào đời, điều đó thể hiện qua tiếng khóc hay những tiếng bập bẹ chưa thành lời. Chỉ là khi lớn hơn, trẻ tiếp xúc nhiều với thế giới xung quanh chúng thì kỹ năng này tiến bộ và trở nên sành sỏi hơn.
Và mỗi trẻ sẽ có một tốc độ phát triển riêng, nhưng phụ thuộc rất lớn vào cách dạy của ba mẹ, người mà bé gần gũi mỗi ngày. Cùng tham khảo một vài gợi ý từ DCA sau:
Trò chuyện thường xuyên với bé
Có một nghiên cứu chỉ ra rằng, những đứa trẻ ngay từ khi còn trong bụng mẹ nếu được nghe thường xuyên ba mẹ nói chuyện sẽ có xu hướng biết nói từ rất sớm, cũng như trẻ có hứng thú với lời nói và ngôn ngữ hơn.
Nên giai đoạn vừa mới sinh ra, hãy cố gắng trò chuyện cùng con mọi lúc mọi nơi bằng giọng điệu vui vẻ, nhẹ nhàng kết hợp với giao tiếp bằng mắt để bé dần làm quen và thích thú tương tác qua lại.
Đừng chú trọng quá vào chất lượng
Ở giai đoạn bé mới tập nói, ba mẹ đừng quá khắt khe việc con phát âm sai hãy cứ khuyến khích trẻ nói càng nhiều càng tốt và từ từ sửa chửa sau. Quan trọng là xây dựng vốn từ phong phú bằng cách dạy bé tập nói thông qua việc đặt câu hỏi, sử dụng từ ngữ ngắn gọn, đơn giản giúp bé dễ nhớ cũng như dễ bắt chước theo.
Ví dụ, ba mẹ có thể bắt đầu và lặp lại nhiều lần với những câu hỏi như “Con có đói không?”, “Mẹ lấy sữa cho con nhé?”, “Con có muốn ăn cam, chuối, cháo, bánh không?”,… Tránh câu hỏi quá dài dòng khiến bé mất tập trung vào thông tin chính, khó nhớ. Nếu kiên trì với cách này mỗi ngày, chắc chắn bạn sẽ thấy khả năng nói chuyện của con tiến bộ nhanh chóng.
Phản hồi với bé
Thường khi trẻ bước qua tháng tuổi thứ 4, thứ 5 là đã bắt đầu nói được một số từ cơ bản như mama, baba, ô, a,…Vì vậy, thời gian này việc ba mẹ cần làm chính là phản hồi lại với những ngôn từ ngô nghê của bé, dù đôi lúc bạn có không hiểu trẻ nói gì cũng cố gắng tương tác thật nhiệt tình. Sự thúc đẩy, khuyến khích từ ba mẹ sẽ làm bé cảm thấy hứng thú và muốn tập nói chuyện nhiều hơn nữa.
Đơn giản chỉ cần đáp lại những âm thanh bập bẹ bé bỏng của con bằng cái gật chẳng hạn, nhìn thẳng vào mắt bé mỉm cười, hay bắt chước lại từ tương tự bé vừa nói.
Dạy bé tập nói qua hình ảnh
Cách dạy bé nói bằng hình ảnh sẽ giúp ghi nhớ nhanh và lâu hơn rất nhiều so với việc chỉ nói suông, thậm chí phương pháp này còn hỗ trợ kích thích các giác quan cùng lúc như thị giác, xúc giác, khứu giác hay thính giác,…Bé được tận mắt nhìn thấy, chạm tay vào sẽ dễ hình dung hơn và biết cách sử dụng vốn từ của mình trong những tình huống khác nhau.
>>> Xem thêm: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non: Đâu là các phương pháp hiệu quả nhất giúp trẻ dễ dàng làm quen với ngôn ngữ?
Cho bé xem nội dung bổ ích
Hạn chế để bé tiếp xúc với các thiết bị điện tử nhưng không phải là cấm hoàn toàn, những chương trình bổ ích như dạy nói, hát tiếng Anh, phim hoạt hình vui nhộn, khám phá thế giới tự nhiên,…được thiết kế với nội dung phù hợp theo độ tuổi sẽ thu hút sự chú ý của bé nên áp dụng cách thức này cũng mang lại nhiều lợi ích trong việc dạy bé tập nói mỗi ngày.
Hành động phải luôn song song cùng lời nói
Một điều bạn phải biết là trẻ trong giai đoạn này còn chưa hiểu được hết những gì bạn nói, nên việc nói và làm hãy luôn đảm bảo chúng đi đôi với nhau. Giả sử, khi mặc đồ cho bé vừa thực hiện vừa nói “Mẹ thay đồ mới cho con nhé”, dần dần bé quen với hành động cùng lời nói này và sẽ tự biết giang tay hay đưa chân ra để mẹ mặc áo hoặc tốt hơn là nhái theo một số từ trong câu.
Cùng bé tập nói hiệu quả với theo từng giai đoạn
Giai đoạn trước 18 tháng tuổi
Ngay từ giai đoạn còn đang nằm trong bụng mẹ, các bé đã nhận biết được giọng nói và phân biệt cả sự khác nhau giữa những âm thanh này. Đến lúc vừa sinh ra, có lẽ tiếng khóc là hình thức giao tiếp đầu tiên của bé với mọi người xung quanh, chủ yếu để thấu hiểu bé thường sẽ thông qua ngôn ngữ thể hình.
Và khoảng thời gian trước 18 tháng tuổi, trẻ sẽ trải qua từng giai đoạn phát triển ngôn ngữ khác nhau, tốc độ nhanh hay chậm cũng tùy thuộc phần lớn vào việc ba mẹ dạy bé tập nói như thế nào.
Cách tốt nhất vẫn nên dành nhiều thời gian bên con, đây là bí quyết giúp ba mẹ bé dễ dàng giải đáp những nhu cầu của trẻ dựa vào âm thanh mà chưa rõ ràng được phát ra. Dễ thấy như khi đói bé hay lúc cần thay tã bé sẽ khóc thét lên, kèm theo là một số hành động quấy phá và sự khó chịu biểu hiện rõ nét trên khuôn mặt.
Lớn thêm một chút, đó là khi bé bước qua tháng tuổi thứ 3 thì khả năng lắng nghe cũng tốt lên nhiều. Biết âm thanh phát ra từ hướng nào, biết được sự khác nhau giữa giọng nói từng thành viên trong nhà và thường quan sát khuôn mặt của người nói.
Phương pháp dạy trẻ tập nói nên áp dụng thời điểm này là trò chuyện với con nhiều nhất có thể, qua bài hát, đọc sách hay thường xuyên nhắc lại những câu nói quen thuộc giúp con yêu làm quen, tăng vốn ngôn từ và tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn tập nói trong tương lai.
Qua giai đoạn tròn 1 tuổi đến 1 tuổi rưỡi thì hầu hết những đứa trẻ đã nói chuẩn hơn một vài từ đơn giản gọi tên “baba”, “mama”, “ô ô”, “ê ê” và gần như hiểu được đoạn đối thoại ngắn kiểu “con ngồi xuống”, “con ăn đi”, “đi ngủ thôi”, đồng thời là phản ứng lại khi được ai đó gọi tên.
Là cột mốc vô cùng quan trọng trong hành trình tập nói của những thiên thần nhỏ, thế nên nghiên cứu xem con yêu phù hợp với phương pháp nào để áp dụng và mang lại kết quả tốt nhất.
>>> Có thể cha mẹ quan tâm: Những giai đoạn vàng phát triển trí não của trẻ ba mẹ không nên bỏ qua
Giai đoạn từ 18 tháng – 2 tuổi
Đây là giai đoạn trẻ tập phát âm với từ ghép khi đã nói được rõ ràng một số ít từ đơn, tránh bé chậm nói ba mẹ nên kéo dài thời lượng luyện tập cùng con. Cách bạn có thể áp dụng dạy bé tập nói hiệu quả ở giai đoạn này là lặp đi lặp lại việc diễn tả những hành động hay đồ vật bé đang tương tác.
Trong trường hợp có thấy bé nói ngọng, không muốn nói, tránh xa những nơi ồn ào thì ba mẹ cũng đừng quá lo lắng. Vì tình trạng này khá phổ biến, nếu kiên trì phát âm lại một cách chậm rãi, rõ ràng sẽ giúp bé dần khắc phục sớm hiện tượng đó. Có thể tận dụng tình huống xảy ra trong gia đình hằng ngày để hướng dẫn bé tập nói nhiều hơn, làm tăng khả năng trong việc sử dụng các từ ngữ có nghĩa để diễn tả sự vật, sự việc diễn ra ở môi trường xung quanh.
Giai đoạn từ 2 đến 3 tuổi
Khi lên 2, vốn từ vựng của bé không chỉ được mở rộng bởi những ngôn ngữ mang tính trừu tượng, mà khả năng tiếp thu lúc này cũng rất nhanh chóng. Giai đoạn từ 2 tuổi đến 3 tuổi câu hỏi “Tại sao thế này, tại sao thế kia,…” cũng xuất hiện với tần suất cao trong các cuộc đối thoại giữa bé và người lớn.
Lý giải cho vấn đề này là do con yêu đang có bước chuyển mình từ giai đoạn “sao chép” sang giai đoạn tiếp nhận để hiểu, để ghi nhớ, nghĩa là đã chuyên nghiệp hơn trước và nói được câu hoàn chỉnh nhờ vốn từ tăng đáng kể.
Nếu để ý bạn có thể dễ dàng thấy được sự thay đổi rõ rệt theo hướng tích cực trong cách phát âm, vì bé đã biết cách ghép khoảng 2-3 từ mỗi khi trò chuyện và biết cả cách xưng hô đúng chuẩn mực.
Đến gần hơn tuổi vào 3, các bé có sự cải thiện vượt bậc trong khoảng 200 từ nên đọc sách hay cho con nghe những bài nhạc thiếu nhi cũng là một cách hay dạy bé tập nói nhằm tránh gây nhàm chán. Âm nhạc trước nay vẫn thường được biết đến giúp ích cho sự phát triển của trí não và hệ thần kinh, qua đó thúc đẩy tư duy đọc viết ở trẻ.
Cách dạy bé tập nói hữu hiệu trong độ tuổi từ 2 đến 3 là trau dồi kỹ năng diễn đạt, bộc lộ cảm xúc vào câu nói sao cho trôi chảy và mạch lạc. Thay vì chỉ để trẻ nghe xong câu chuyện hay bài hát rồi xong không làm gì cả, thì tại sao ba mẹ không hỗ trợ và chỉ bé cách tường thuật lại những gì vừa nghe.
Ngoài ra, để tạo động lực cho bé yêu học hỏi nhiều hơn thì ba mẹ cũng đừng tiếc dành những lời khen ngợi, cổ vũ tạo cảm hứng cho con tiếp tục học nói.
>>> Xem thêm: Đồ chơi phát triển trí tuệ và những điều ba mẹ nhất định phải biết
Hy vọng qua những chia sẻ chi tiết trên đây về các cách dạy bé tập nói sẽ giúp bậc làm cha làm mẹ lựa chọn đúng phương pháp để con trẻ sớm phát triển ngôn ngữ một cách hoàn thiện, bên cạnh cũng giúp kích thích về tư duy lẫn trí tuệ sau này.
Trẻ trong độ tuổi mầm non, việc chỉ giáo dục tại nhà là chưa đủ mà bên cạnh đó phải kết hợp cả trên trường. Cho trẻ đến trường mầm non càng sớm là cách tạo môi trường ngôn ngữ đa dạng giúp bé nhà mình học nói nhanh hơn. Nếu bạn quan tâm chương trình dạy học giúp các bé hoàn thiện kỹ năng giao tiếp, sử dụng thành thạo ngôn ngữ. Hãy liên hệ đến Hệ thống Mầm non DCA để được tư vấn kỹ các lớp học phù hợp với từng độ tuổi của các bé.